Alamo (23/2/1836 - 6/3/1836)

Santa Anna từng là một sĩ quan trong quân đội Tây Ban Nha khi một sĩ quan khác, Iturbide, tham gia phiến quân, những người đã chống lại người TBN trong hơn 20 năm ở Mexico. Santa Anna đi theo Iturbide. Sau khi hoàn toàn đánh bại quân TBN, Iturbide tự xưng là hoàng đế của Mexico và phần lãnh thổ mà sau này là toàn bộ vùng Trung Mỹ. Santa Anna là 1 người mà tham vọng được thể hiện qua một câu nói của chính ông: "Nếu tôi được trở thành Chúa, tôi sẽ ước gì mình có thể trở nên hơn thế nữa". Santa Anna đảo chính lật đổ Iturbide. Mexico đi theo thể chế cộng hòa, trở thành 1 nước liên bang như người láng giềng Mỹ, các bang có quyền tự trị rộng rãi. Nhưng tại thủ đô, tình hình chính trị rất bất ổn định, cá lớn nuốt cá bé. 

TBN coi đó là cơ hội để mình lấy lại vùng cựu thuộc địa quý giá này, mà họ gọi là "Tân TBN". Tuy nhiên, Santa Anna đã lãnh đạo quân đội Mexico đánh bại cựu mẫu quốc tại Tampico. Trở về trong chiến thắng, Santa Anna tự phong là tổng thống, và trong suốt 30 năm sau đó, là thế lực chính trị lớn nhất ở Mexico mặc dù không phải là tuyệt đối. Được bầu làm tổng thống 11 lần, và cũng bị phế truất 11 lần.. Có lần, trên đường trốn chạy, Santa Anna bị một bộ lạc da đỏ ăn thịt người bắt. May mắn là đối thủ tìm thấy ông trước khi người da đỏ kịp chuẩn bị bữa tối.

Từ chỗ là một người theo tư tưởng tự do, Santa Anna dần trở thành một độc tài. Điều này khiến một số bang ở phía bắc không hài lòng, trong đó có Texas. Cho đến khi đó, Texas là 1 phần của Mexico, mặc dù đa số dân cư là người da trắng nói tiếng Anh. Sự bất mãn lên đến đỉnh điểm khi Stephen Austin, nhà lãnh đạo có uy tín nhất Texas bị bắt giam. Cách mạng nổ ra ở Texas. Santa Anna cử anh rể là tướng Martin Perfecto de Cos đi dẹp loạn.

Trước đó, Santa Anna đã cho thiết lập một tiền đồn ở Anahuac để thị uy với người Texas. Đại tá William Barret Travis thu thập một đội 25 người và một đại bác hành quân đến Anahuac. Sau một phát đại bác, viên chỉ huy và 44 lính chỉ huy đầu hàng.

Tại chỉ huy sở ở San Antonio, de Cos nhận được tin rằng quân Texas còn có 1 khẩu pháo nữa ở Gonzales. 100 kỵ binh được phái đến để chiếm nó. Khi đến nơi, họ thấy chung quanh khẩu pháo là 160 lính Texas trang bị súng trường. Một bảng chữ treo trên khẩu pháo ghi rằng: "Có giỏi thì đến mà lấy". Phía Texas nhồi sắt vụn và dây xích vào đại bác và khai hỏa. Kỵ binh Mexico khẩn trương di chuyển về lại San Antonio. 

Đến lúc này, dân quân từ khắp Texas đổ về Gonzales. Ngoài ra còn có rất nhiều quân tình nguyện từ các bang của Mỹ. Đại tá Benjamin Miliam lấy ra 300 quân và tấn công San Antonio. Sau 5 ngày, de Cos và 1400 quân của mình đầu hàng và được thả về với điều kiện phải hứa không được quay lại. 

Người Texas nghĩ rằng chiến tranh đã kết thúc, nên họ chỉ để lại 1 nhóm nhỏ ở lại canh giữ San Antonio. Nhóm này đóng quân tại Alamo, nơi trước kia là một khu nhà ở của các nhà truyền giáo. Chỉ huy nơi đây là đại tá Travis. Tổng cộng có 182 người phòng thủ nơi đây, bao gồm nhiều lính tình nguyện từ Mỹ. Nổi bật trong đó là đại tá James Bowie và đại tá Davy Crockett. Cả 2 tiêu biểu cho những người khẩn hoang của nước Mỹ trong những năm đầu thành lập. Những người có máu phiên lưu, ga dạ và tháo vát. 

Crockett từng phục vụ dưới trướng của tướng Andrew Jackson, người sau này là tổng thống thứ 7 của Mỹ. Sau này ông trở thành nghị sĩ của nghị viện bang Tennessee, và 2 lần được bầu vào hạ viện Mỹ. Bowie trong thời gian ở Alamo bị lao phổi và gần như đang hấp hối, nhưng vẫn được mọi người nể trọng và là đồng chỉ huy với Travis. 

Người Texas tin rằng Santa Anna nếu muốn phản công cũng phải đợi đến mùa xuân. Nhưng ông vẫn quyết tâm hành quân qua vùng đồi núi và bình nguyên trung Mexico dưới mùa đông giá lạnh và bỏ lại doc đường không ít người và ngựa. Santa Anna đến San Antonio vào 23/2/1836. Gần 5000 quân Mexico bao vây 182 quân Texas tại Alamo, một nơi không được xây dựng để phòng thủ. 

Khi Bowie hỏi về điều kiện đầu hàng, Santa Anna tuyên bố chỉ có đầu hàng vô điều kiện. Trước đó, một bang khác là Zacatecas cũng có cách mạng, và những người chống đối sau khi đầu hàng vô điều kiện đều bị hành hình. Tuy vậy, Santa Anna vẫn cho rằng Alamo sẽ nhanh chóng đầu hàng, ngay cả sau khi ông cho kéo lên lá cờ màu đỏ tươi vào sáng sớm ngày mở màn cuộc tấn công. Lá cờ có nghĩa là sẽ không có khoan dung cho kẻ thua cuộc. 

4 hàng quân Mexico tiến lên, luồn lách qua các chiến hào quanh Alamo và áp sát bờ tường bao quanh. Quân Texas bắn trả với đại bác và súng trường nòng dài Kentucky. Mỗi người có bên mình 3,4 khẩu súng được nạp sẵn để họ có thể bắn liên tục. Súng hỏa mai nòng trơn của quân Mexico không thể so với tầm bắn và độ chính xác những khẩu súng trường của phía Texas. Lính Mexico thiệt hại nặng. Trong một loại pháo của phía Texas, một nửa đại đội kỵ binh từ Toluca bị loại khỏi vòng chiến. 

Đại úy Mexico Rafael Soldana đặc biệt chú ý đến 1 người: "Anh ta là một người cao lớn với mái tóc dài, mặc một áo khoác bằng da hoẵng hoàn toàn khác với những người còn lại. Và khi anh ta giương súng lên thì chúng tôi biết rằng nên tìm cách tránh xa. Anh ta hiếm khi bắn trượt, và sau mỗi loạt bắn, anh ta luôn bình thản đứng dậy nạp đạn, không để ý đến loạt đạn nhằm bắn về phía mình. Sau này tôi biết rằng người đó là Crockett".

Càng ngày Santa Anna càng mất kiên nhẫn, cuối cùng ông yêu cầu một cuộc tổng tiến công. Vào ngày 6/3, cuộc tấn công băt đầu với sự tham gia của tướng de Cos, người trước đó đã hứa sẽ không quay lại Texas. Cos tập trung dồn lực lượng đột kích vào một dãy cọc hàng rào che chắn khoảng trống trên 1 đoạn tường. Binh lính ào lên nhưng không thể trèo qua, những người hàng sau đẩy tới, đè hàng trước vào hàng rào. Một đại tá bị chính quân lính của mình dẫm đạp đến chết. 

Lính Mexico bắt đầu di chuyển ép sát dọc bức tường cho tới khi họ tìm được một điểm yếu và tràn vào trong. Một viên đạn vào giữa trán hạ gục đại tá Travis ngay lập tức. Những người còn lại dồn vào các ngôi nhà và cố thủ ở đó. Lính Mexico chiếm những khẩu pháo và quay lại bắn vào các ngôi nhà trước khi tràn vào. Đại tá Bowie, mặc dù nằm liệt giường, vẫn chiến đấu tới cùng bằng khẩu súng lục của mình. Lính Mexico ập tức, dùng lưỡi lê xiên vào người Bowie và cứ thế nâng ông lên, giữ cho tới khi máu chảy hết ra ngoài. Trong cơn điên cuồng, lính Mexico đâm chém bất cứ ai tìm thấy, kể cả đồng đội. Các sĩ quan rất khó khăn mới cứu được một số phụ nữ và trẻ em. 

7 người Texas bị bắt sống, gồm Crockett. Santa Anna yêu cầu xử tử tất cả. Các sĩ quan bất bình và bất tuân mệnh lệnh. Nhưng một số người trong đội vệ sĩ của Santa Anna, những người không tham gia đánh trận, đã thi hành mệnh lệnh. Tổng cộng phía Mexico mất khoảng 600 người. Tất cả 182 người Texas đều bị giết. 

Sau đó, 1,400 quân Mexico tấn công một cứ điểm nữa ở Goliad, nơi có 400 quân Texas. Sau 2 ngày, phía Texas đồng ý đầu hàng với điều kiện được phóng thích về Mỹ. Nhưng sau đó Santa Anna ra lệnh hành hình tất cả. Chỉ một số ít may mắn trốn thoát. Cùng với Alamo, Goliad là giọt nước tràn lý khiến người Texas vô cùng căm phẫn và thề trả thù.

George S.Patton, tướng chỉ huy thiết giáp nổi tiếng của Mỹ thời thế chiến thứ 2 đã từng nói "các cứ điểm phòng thủ là tượng đài cho sự ngu xuẩn của con người". Sam Houston, chỉ huy quân Texas lúc bấy giờ, cũng đã rút ra được bài học từ Alamo và Goliad. Ông chủ động rút quân, tránh giao tranh với Santa Anna và liên tục di chuyển, đồng thời thực hiện chính sách tiêu thổ. Santa Anna phải liên tục cắt cử binh lính canh gác các cứ điểm mới, bảo vệ các tuyến giao thông và chuyên chở hậu cần. Tuy vậy, Santa Anna tin rằng phía Texas đang khiếp sợ và bỏ chạy.

Ngày 20/4/1836, Santa Anna tin rằng mình đã dồn được quân Texas  vào một khu vực dọc bờ sông San Jacinto. Có trong tay gầm 1300 quân. Santa Anna tự tin đến mức cho phép binh lính hạ trại ngủ trưa và không cắt cử người canh gác. 

Đến 3.30 chiều, Sam Houston cùng 800 quân của mình và 2 khẩu đại bác bí mất áp sát doanh trại quân Mexico và tấn công. Hô vang "Trả thù cho Alamo", quân Texas ào lên với khí thế vỡ bờ, quân Mexico bỏ chạy tán loạn. Trước đó, Houston đã cho đốt cây cầu duy nhất trên đường rút đi, khiến cho quân Mexico chỉ còn cách nhảy xuống sông. Quân Texas xếp hàng trên bờ sông và bắn quân Mexico như bắn vịt. Khi đại tá John Wharton tìm cách ngăn vụ tàn sát này lại, một người lính nói với ông rằng: "Thưa đại tá, nếu bây giờ Jesus có giáng trần và bảo tôi ngừng tay thì tôi cũng không làm". 

Santa Anna bị bắt 2 ngày sau đó, ông không bị giết vì người Texas cần 1 thứ còn quan trọng hơn mạng sống của Santa Anna, đó là độc lập cho Texas. 

Ngày 14/5/1836, Santa Anna ký hiệp ước Velasco công nhận sự độc lập của nước Cộng hòa Texas. Sam Houston được bầu là Tổng thống đầu tiên. Tuy vậy, đa số dân Texas muốn được trở thành một phần của Mỹ. Sự sáp nhập kéo dài đến 10 năm vì luật Texas vẫn cho phép sở hữu nô lệ, chính quyền trung ương Mỹ và đa số dân chúng không muốn lại có thêm 1 bang còn nô lệ vào liên bang. Tuy nhiên, đến 29/12/1845 thì Texas cũng chính thức trở thành bang thứ 28 của Mỹ. 

Texas trở thành một trong những nguyên nhân chính dẫn đến cuộc chiến giữa Mỹ và Mexico (1846-1848). Santa Anna khi đó vẫn tiếp tục là tổng thống Mexico. Cuộc chiến kết thúc với thất bại của Mexico, họ mất gần 1 nửa lãnh thổ vào tay Mỹ. Trong khi đó diện tích lãnh thổ Mỹ tăng lên 66%, bao gồm các bang ngày nay là Arizona, California, Nevada, New Mexico, Texas, Utah, và một phần của các bang Colorado, Kansas, Oklahoma, Wyoming. Đây là một bước quan trọng đưa Mỹ trở thành 1 cường quốc trên thế giới, và tất cả bắt đầu từ 1 trận đánh nhỏ tại Alamo.